De fasen van de slaapcyclus
Een ‘echte slaap’ is het gevolg van gehele ontspanning, zowel geestelijk als lichamelijk. We kunnen licht indommelen tot zeer diep slapen. Slapen bestaat namelijk uit fasen en cyclussen.
Een slaapcyclus bestaat uit verschillende fasen en duurt gemiddeld anderhalf uur. Zo’n cyclus wordt 4 tot 5 keer in een nacht doorlopen. Alleen bij een normaal verloop hiervan kunnen lichaam en geest zich tijdens de nacht herstellen.
De slaapcyclus kent 5 opeenvolgende fasen. De slaap word steeds dieper.
- Inslaapfase: de eerste slaapfase duurt gemiddeld 5 minuten en is het moment waarop we indommelen. We zweven dan tussen waken en slapen. Onze ogen vallen toe, de hersenactiviteit neemt af. Maar we kunnen nog bewust reageren als iemand bijvoorbeeld onze naam roept.
- Lichte slaap: deze tweede fase duurt ongeveer een halfuur. We slapen, maar nog niet diep. We worden niet meer van elk geluid wakker. Deze fase kan ook vergeleken worden met de fase waarin we terechtkomen als we overdag even een kwartier indommelen. Bij het ontwaken in de tweede fase hebben we het gevoel dat we mentaal ontspannen zijn, maar we hebben nog helemaal niet goed geslapen.
- Overgangsfase naar de diepe slaap: pas wanneer de ademhaling regelmatig en dieper wordt, het hartritme daalt naar 40 tot 50 slagen per minuut en onze spieren ontspannen, komen we in de vaste slaap terecht. Deze derde fase duurt een 5-tal minuten en brengt ons geleidelijk naar de vierde fase.
- Diepe slaap: als we in deze vierde fase wakker worden, voelen we ons verward en suf en hebben we tijd nodig om ons te realiseren waar we zijn. Deze fase duurt iets minder dan 20 minuten en zorgt voor fysieke rust en herstel. Er worden tijdens de diepe slaap namelijk allerei stoffen aangemaakt (zoals bijvoorbeeld het groeihormoon), die bijdragen aan lichamelijke recuperatie.
- Droomslaap of REM-slaap: tijdens deze fase zijn de hersenen zeer actief en maken de ogen snelle bewegingen (REM = rapid eye movement of snelle oogbewegingen). In deze fase komen meestal onze dromen voor. Hartritme en ademhaling zijn onregelmatig, onze spieren zijn totaal ontspannen en onze bloeddruk stijgt. Tijdens de REM-slaap gebeurt de verwerking van informatie en wordt een deel van onze belevenissen opgeslagen in ons langetermijngeheugen. Omdat ons lichaam volledig in rust is en ons brein tegelijkertijd op volle toeren draait, spreekt men ook van paradoxale slaap. De REM-slaap is noodzakelijk om zowel lichamelijk als geestelijk volledig te recupereren. In deze fase zijn we het moeilijkst te wekken en als het gebeurt, zijn we vaak verward. De REM-slaap duurt ongeveer een kwartier.
Na de vijfde fase (REM-slaap) worden we (onbewust) heel even wakker. Ons lichaam checkt of er geen pijnprikkels zijn, of onze blaas niet te vol is en of de omgeving veilig is. Is er iets niet in orde, dan worden we wakker om actie te ondernemen. Is alles in orde, dan slapen we terug in en herbegint de eerste slaapfase en dus de volledige slaapcyclus opnieuw. Meestal duurt dit maar enkele seconden en beseffen we het niet eens.